Mô hình ISO 9001 2000 2008 cũng như phiên bản mới nhất ISO 9001:2015 vẫn luôn được áp dụng rộng rãi trong nhiều tổ chức, doanh nghiệp lớn nhỏ trên thế giới. Qua nhiều lần sửa đổi, tiêu chuẩn ISO 9001 đã có thay đổi đáng kể về nội dung cũng như mô hình áp dụng.
>>> Xem thêm
♦ Các yêu cầu về hệ thống quản lý chất lượng với cấu trúc và nội dung cụ thể tương tự ISO 9001 2000
♦ Khái quát nội dung chính của tiêu chuẩn TCVN ISO 9001 2000
Mô hình ISO 9001 2000 2008
Sự thay thế của các phiên bản ISO 9001
Tiêu chuẩn ISO 9001 2000 2008 cho đến ISO 9001:2015 lần lượt ra đời theo những mốc thời gian tương ứng là 2000 – 2008 – 2015. Đây đều là những phiên bản của tiêu chuẩn ISO 9001 thuộc bộ tiêu chuẩn ISO 9000. Các tiêu chuẩn được ban hành bởi Tổ chức ISO – International Organization for Standardization – Tổ chức Quốc tế về Tiêu chuẩn hóa.
Đây là cơ quan chuyên thiết lập các tiêu chuẩn Quốc tế và đưa ra những tiêu chuẩn công nghiệp, thương mại có hiệu lực trên phạm vi toàn cầu. Việt Nam là thành viên thứ 77 trong số hơn 160 Quốc gia thành viên tham gia vào tổ chức này. Sự tham gia của đông đảo Quốc gia thành viên giúp đảm bảo hiệu lực cho các tiêu chuẩn mà ISO xuất bản.
Tiêu chuẩn ISO 9001 lần đầu tiên ban hành là phiên bản năm 1987 với tên gọi Quản lý chất lượng – Mô hình đảm bảo chất lượng trong thiết kế/ triển khai, sản xuất, lắp đặt và dịch vụ kỹ thuật. Tiếp nối sau đó là các phiên bản khác lần lượt ra đời. Hiển nhiên mô hình ISO 9001 2000 2008 cũng xuất hiện theo thời gian các phiên bản ra đời. Cụ thể:
- Phiên bản ISO 9001:1994 – Quản lý chất lượng – Mô hình đảm bảo chất lượng trong thiết kế/ triển khai, sản xuất, lắp đặt và dịch vụ kỹ thuật xuất bản năm 1994 thay thế cho ISO 9001:1987
- Phiên bản ISO 9001:2000 – Quản lý chất lượng – Các yêu cầu xuất bản năm 2000 thay thế cho ISO 9001:1994;
- Phiên bản ISO 9001:2008 – Quản lý chất lượng – Các yêu cầu xuất bản năm 2008 thay thế cho ISO 9001:2000;
- Phiên bản ISO 9001:2015 – Quản lý chất lượng – Các yêu cầu là phiên bản hiện hành xuất bản năm 2015 thay thế cho ISO 9001:2008.
Mô hình ISO 9001 2000 2008 cho hệ thống quản lý chất lượng
Bốn phiên bản trước đó của tiêu chuẩn ISO 9001 đã hết hiệu lực và thay thế bằng tiêu chuẩn ISO 9001:2015. Theo tiến trình ra đời, mỗi phiên bản lại có sự thay đổi nhất định về mặt nội dung về phù hợp với thời đại. Mô hình ISO 9001 2000 2008 được xây dựng nhằm áp dụng cho các tổ chức cần chứng tỏ khả năng cung cấp sản phẩm một cách ổn định để có thể đáp ứng được yêu cầu của khách hàng cũng như yêu cầu chế định thích hợp.
Tiêu chuẩn ISO 9001 ra đời với mục đích nâng cao sự thỏa mãn của khách hàng thông qua việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng một cách có hiệu quả bao gồm những quá trình để cải tiến liên tục hệ thống. Từ đó đảm bảo tính phù hợp cho những yêu cầu của khách hàng, yêu cầu chế định được áp dụng.
Phiên bản ISO 9001:2000 được xây dựng với tổng cộng 8 phần. Trong đó có 3 phần đầu tiên mang tính chất giới thiệu về tiêu chuẩn bao gồm phạm vi; tiêu chuẩn trích dẫn; thuật ngữ và định nghĩa. 5 phần còn lại được sử dụng như mô hình ISO 9001 2000 2008 bao gồm hệ thống quản lý chất lượng; trách nhiệm của lãnh đạo; quản lý nguồn lực; tạo sản phẩm; theo dõi và đo lường.
Việt Nam cũng đưa ra các văn bản tương ứng với mục đích hỗ trợ cho những tổ chức, doanh nghiệp có nhu cầu tham khảo và áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001. Tiêu chuẩn ISO 9001:2000 và ISO 9001:2008 tương ứng được giới thiệu trong tiêu chuẩn quốc gia Việt Nam TCVN ISO 9001:2000; TCVN ISO 9001:2008.
Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 và sự thay đổi mạnh mẽ về nội dung
Phiên bản ISO 9001:2015 – Hệ thống quản lý chất lượng – Các yêu cầu chính thức được phát hành vào tháng 9 năm 2015 để thay thế cho tiêu chuẩn ISO 9001:2008 được sử dụng trước đó. Phiên bản này có sự thay đổi mạnh mẽ về nội dung cũng như mô hình áp dụng.
Cơ sở áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2015
Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 nằm trong bộ tiêu chuẩn ISO 9000 với vị trí trọng tâm mang ý nghĩa cốt lõi về hệ thống quản lý chất lượng. Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 mới nhất bao gồm bốn tiêu chuẩn:
- Tiêu chuẩn ISO 9000:2015 – Hệ thống quản lý chất lượng – Cơ sở và từ vựng;
- Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 – Hệ thống quản lý chất lượng – Các yêu cầu;
- Tiêu chuẩn ISO 9004 2009 – Hệ thống quản lý chất lượng – Hướng dẫn cải tiến hiệu quả;
- Tiêu chuẩn ISO 19011:2011 – Hướng dẫn đánh giá hệ thống quản lý chất lượng.
Ngoài ra tiêu chuẩn ISO 9001:2015 còn có lợi thế hơn so với mô hình ISO 9001 2000 2008 khi áp dụng cấu trúc HLS – cấu trúc cấp cao đang được áp dụng cho mọi tiêu chuẩn về hệ thống quản lý như ISO 14001; ISO 45001; ISO 22000…
Cấu trúc của phiên bản ISO 9001:2015 cũng có sự thay đổi đáng kể khi nâng bố cục 8 phần thành 10 phần. 3 phần đầu tiên đóng vai trò giới thiệu về về tiêu chuẩn ISO 9001:2015 tương tự như các phiên bản trước đó. 7 phần còn lại phân biệt gồm: hướng vào khách hàng; sự lãnh đạo; sự tham gia của mọi người; tiếp cận theo quá trình; cải tiến; quyết định dựa trên bằng chứng; quản lý mối quan hệ.
Cấu trúc của tiêu chuẩn ISO 9001:2015
Cấu trúc của tiêu chuẩn ISO 9001:2015 được xây dựng dựa theo chu trình PDCA – Plan Do Check Act. Chu trình này áp dụng cho 7 phần còn lại từ điều khoản thứ tư đến điều khoản thứ 10 tạo thành một cấu trúc liền mạch về hệ thống quản lý chất lượng.
Kết hợp với đó là việc xây dựng tiêu chuẩn ISO 9001:2015 dựa theo cấu trúc HLS kiểu mới. Mô hình 9001 2000 2008 thay đổi chủ yếu là do phiên bản 2015 áp dụng theo cấu trúc này. Các điểm khác biệt thể hiện thông qua:
- Sổ tay chất lượng
Phiên bản 2015 không còn yêu cầu sổ tay chất lượng như một quy định bắt buộc nữa. Tuy nhiên sổ tay chất lượng vẫn là một trong những tài liệu cần thiết mà tổ chức phải trang bị với vai trò như mục lục bao quát của toàn bộ hệ thống quản lý chất lượng.
- Các điều khoản loại trừ
Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 cho phép doanh nghiệp có thể loại trừ bất cứ điều gì khi chứng minh được nó không ảnh hưởng tới quá trình cung cấp sản phẩm phù hợp với yêu cầu của khách hàng.
- 7 nguyên tắc quản lý chất lượng
Tiêu chuẩn ISO 9001:2015 không còn áp dụng nguyên tắc tiếp cận theo hệ thống mà chuyển sang tiếp cận theo quá trình. điều này cũng đồng nghĩa với việc phiên bản mới chỉ còn 7 nguyên tắc quản lý chất lượng và thay đổi nguyên tắc hợp tác cùng có lợi với nhà cung cấp thành nguyên tắc quản lý các mối quan hệ.
- Áp dụng tư duy dựa trên rủi ro
Mô hình ISO 9001 2000 2008 có sự thay đổi khi chuyển sang phiên bản 2015. theo đó phiên bản mới áp dụng tư duy dựa trên rủi ro thông qua sóng bước quản lý rủi ro dành cho các doanh nghiệp bao gồm xác định xử lý rủi ro; nhận diện rủi ro; đánh giá rủi ro; ứng phó rủi ro; kiểm soát rủi ro; giám sát và báo cáo.
Việc áp dụng hình thức quản lý rủi ro mới sẽ phải dựa trên cơ sở bối cảnh thực tế của đơn vị. Các doanh nghiệp sẽ phải xác định rủi ro và đưa ra hướng giải quyết để đảm bảo có thể đạt được kết quả như dự kiến, đưa ra phương án ngăn ngừa để giảm thiểu tác động không mong muốn đồng thời cải tiến liên tục.
Ngoài ra phiên bản 2015 còn có nhiều thay đổi khác so với những phiên bản trước đó. Quý vị muốn tham khảo thông tin chi tiết hơn hãy liên hệ tới Văn phòng chứng nhận kiểm soát chất lượng ISO Quốc tế qua hotline 0908 060 060 để được giải đáp chi tiết nhé!
